Seminarium naukowo-dydaktyczne z cyklu „Spotkania Katedr Jednoimiennych”

W dniach 11-13 czerwca odbyło się seminarium naukowo-dydaktyczne pt. „Znaczenie plastyczności fenotypowej w hodowli selekcyjnej drzew leśnych” Było to już 13 seminarium z cyklu spotkań katedr jednoimiennych w tym roku zostało zorganizowane w Nadl. Suchedniów. W seminarium uczestniczyli pracownicy katedr hodowli lasu uczelni leśnych z Krakowa, Poznania i Warszawy, Instytutu Dendrologii Pan i Zakładu Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytutu Badawczego Leśnictwa zajmujący się hodowlą selekcyjną drzew leśnych i zagadnieniami nasiennictwa, selekcji oraz zmienności proweniencyjnej i rodowej drzew leśnych. W seminarium wzięli udział również leśnicy z Nadl. Suchedniów i RDLP Radom. Plastyczność fenotypowa jest to powszechnie znane zjawisko organizmów żywych do wytwarzania różnych form fenotypowych w odmiennych warunkach środowiska. Jest ono wykorzystane od dawna w hodowli lasu. Leśnicy obserwują zmienność poszczególnych gatunków, ekotypów, populacji i w zależności od ich właściwości wykorzystują je w odpowiedni sposób. Polega to na doborze siedliska, więźby czy wreszcie wyborze odpowiednich drzewek promowanych w czasie zabiegów hodowlanych takich jak czyszczenia i trzebieże. Wieloletnie badania z zakresu hodowli selekcyjnej drzew leśnych  pozwalają na określenie stabilnych i plastycznych  populacji. Wyniki badań znajdują odzwierciedlenie w zasadach przemieszczania nasion. Obecnie przed leśnikami stają także nowe wyzwania. W środowisku zachodzą gwałtowne zmiany związane z fluktuacjami klimatycznymi. Nasila się występowanie zjawisk, ekstremalnych, wichur, susz czy też gwałtownych spadków temperatur. Ze względu na tempo zmian zachodzących w środowisku, istnieją obawy co do skuteczności naturalnych zdolności adaptacyjnych umożliwiającym funkcjonowanie w zmiennych warunkach klimatycznych. Wynikają one również z obecnego stanu ekosystemów, w dużej mierze przekształconych na skutek intensywnej gospodarki człowieka. Zbiorowiska leśne w wielu przypadkach nie stanowią przestrzennie ciągłych kompleksów, co utrudnia przepływ genów i opóźnia procesy adaptacyjne. Wszystko to powoduje, że niezbędna jest przemyślana interwencja człowieka w celu zapewnienia trwałości i funkcjonalności lasu w zmienionych warunkach klimatycznych. Jednym z aspektów tych działań jest dobór właściwych populacji i genotypów do przewidywanych w przyszłości warunków wzrostu. Działania te należy podjąć już dziś, w oparciu o wiedzę o zdolnościach adaptacyjnych drzew leśnych co jest ściśle związane ze plastycznością fenotypową.

 Uczestnicy seminarium w Nadl. Suchedniów

W czasie seminarium wygłoszono referaty i analizowano metody oceny plastyczności genotypowej w doświadczeniach proweniencyjnych i rodowych. W części terenowej dyskutowano problematykę plastyczności fenotypowej na przykładzie obiektów nadleśnictwa Suchedniów. Program sesji terenowej organizowanej we współpracy z Nadleśnictwem w sposób znaczący poszerzył wiedzę na temat praktycznego znaczenia plastyczności w lasach, pozwolił uczestnikom zapoznać się z jednymi z najwartościowszych i najciekawszych lasów w Polsce oraz ich historią bardzo ciekawie przedstawioną przez Pana Dyrektora P. Kacprzaka.

Tekst przygotowali: Danuta Garbień-Pieniążkiewicz i Jan Kowalczyk

Zdjęcie: Iwona Janus

Spis referatów i materiały do pobrania: